بررسی تغییرات شوری رودخانه به روش هیدروشیمیایی در مناطق بیابانی (مطالعه موردی: رودخانة نمکلان، استان ایلام)

آب برخی از رودخانه‌های مناطق خشک و بیابانی، ضمن عبور از برخی سازندهای زمین‌شناسی شور شده و کیفیّت آن کاهش می‌یابد. پژوهش حاضر به منشأیابی شوری رودخانة نمکلان در ناحیه‌ای گرمسیری در استان ایلام به روش هیدروشیمیایی می‌پردازد. نمونه‌گیری از آب این رودخانه در چهار فصل سال، از شش نقطه در طول مسیر رودخانة نمکلان و از دو نقطه از رودخانة گدارخوش قبل و بعد از تلاقی با رودخانة نمکلان انجام گرفت. تیپ آب رودخانة نمکلان، کلرور سدیمی بوده و به‌دلیل ماندگاری و عدم تغییر معنی‌دار بیشتر این عناصر در آب، ترکیب شیمیایی آب رودخانه در طول مسیر ثابت است که این موضوع با آزمون آماری t مستقل در سازندهای گچساران و آغاجاری بررسی شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از آنالیز نمونه‌ها با استفاده از دستگاه جذب اتمی، میزان املاح و یون‌های مختلف قبل از تلاقی رودخانة نمکلان به گدارخوش، در رودخانة گدارخوش کمتر بوده، امّا پس از اینکه رودخانة نمکلان به گدارخوش می‌پیوندد، میزان این املاح و یون‌ها در رودخانة گدارخوش افزایش معنی‌داری می‌یابد. علّت این تغییر کیفیّت، ورود املاح و یون‌های مختلف از رودخانة نمکلان به رودخانة گدارخوش است. به‌طوری که حداکثر میزان هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم و کربنات سدیم باقی‌مانده در دی‌ماه در رودخانة نمکلان به ترتیب 336، 75 و 23 برابر مقادیر آنها در رودخانة گدارخوش است. با توجّه به آنالیز نمونه‌ها و تیپ آب رودخانة نمکلان مشخّص می‌شود که منشأ شوری رودخانه، افق‌های نمک‌دار سازند گچساران در منطقه است که به‌طور عمده در عمق قرار گرفته و در محدودة مورد بررسی رخنمون سطحی ندارند و توسّط چشمة مولد رودخانة نمکلان به سطح زمین راه می‌یابد.